مرکز مشاوره تخصصی و کلینیک روانشناسی

علت اصلی اکثر اختلالات روانی، تروما یا یک آسیب بزرگ بوده است. این آسیب به قدری بزرگ است که به طور کلی سیستم روانی یک انسان را بر هم می زند. علت اصلی اکثر اختلالات روانی، تروما یا یک آسیب بزرگ بوده است. این آسیب به قدری بزرگ است که به طور کلی سیستم روانی یک انسان را بر هم می زند. ریشه یونانی کلمه تروما؛ به معنی زخم و جراحت است و در روانشناسی، تروما بر اساس دیدگاه یک روانشناس خوب به اثر بد و آسیب زننده ای که یک اتفاق می تواند بر روان یا جسم یک فرد بر جای گذارد گفته می شود. شاید فکرکنید طوفان، زلزله یا سیل تروما است اما باید گفت که تروما به هیچ وجه یک اتفاق نادر یا کمیاب نیست و در واقعیت بیشتر مردم درطول زندگیشان حداقل یک تروما را تجربه کرده اند. برای اینکه بگوییم چه چیزی تروما است و چه چیزی تروما نیست باید به این چهار ویژگی که در ادامه گفته خواهد شد توجه کرد.

* بررسی چهار ویژگی اصلی تروما

یک) اتفاقی است که موجب ترس؛ وحشت زدگی و درماندگی می شود: اینکه چه اتفاقی وحشتناک است و چه اتفاقی نیست یک مسئله کاملا فردی و نسبی است. برای مثال یک تصادف رانندگی ممکن است برای یک نفر یک اتفاق تروماتیک و وحشتناک باشد اما برای فردی دیگر تنها یک تصادف باشد که می توان آن را کنترل کرد و خیلی موضوع حادی نیست. پس برای تعیین تروما طبق نظر مراکز مشاوره نیاز به هیچ حد و مرزی نیست وکاملا بستگی به شرایط و گذشته آن فرد دارد. برای مثال در زلزله کرمانشاه متاسفانه خیلی از مردم؛ عزیزانشان را از دست دادند اما آیا همه یکسان با این موضوع برخورد کردند؟ مسلما نه! بعضی ها ممکن است هنوز درگیر آن حادثه باشند و ازخود بپرسند چرا آن ها باید همچین داغی را تحمل کنند؟ برخی هم ممکن است تنها چند زخم روانی برداشته باشند و اوضاع را آن قدر ها هم منفی و بد ندیده باشند.

دو) تروما یک اتفاق غیر منتظره است: معمولا تروما آن اتفاقی است که انتظار و آمادگی آمدنش را نداشته ایم. برای مثال تصور کنید دختر بچه یا پسر بچه ای برای خرید خوراکی به بیرون از خانه رفته است و زمانی که تنها قصد داشته به فردی که از او در حال پرسیدن آدرس است به پاسخ دهد ربوده می شود و متاسفانه مورد سؤاستفاده جنسی قرار می گیرد. این کودک هیچ وقت فکر نمی کرده است که یک اتفاق خوشایند که خرید خوراکی محبوبش بوده؛ به چنین اتفاق وحشتناکی منتهی شود. پس به طورطبیعی چنین اتفاق غیر منتظره ای می تواند تروما باشد.

سه) تروما رویدادی است که فرد را زمین گیر می کند و به او استرس زیادی وارد می کند: در ایجاد تروما طبق دیدگاه یک روانشناس خانواده درمانی آن چیزی که مهم است و اولویت دارد، رنج و فشاری است که فرد تحمل می کند نه اینکه چقدر بزرگ است یا کوچک! هر اتفاقی برا طبیعی می تواند موجب تروما شود از یک بیماری حاد بگیرید تا یک بلای طبیعی که  می تواند جان صدها انسان را بگیرید. برای مثال تصور کنید یک فرد چهل ساله به پیش یک درمانگر می رود و می گوید هنوز که هنوز است چهره مادرش در جلوی چشمانش هست که بخاطر بی اشتها بودن او؛ ظرف غذا را به سمت او پرت کرده است وگفته که او لیاقت چنین غذایی را ندارد. این فرد بیان می کند که هنوز هم می ترسد از اینکه مخالفت خود را در جایی اعلام کند چرا که نگران این است که  با او برخورد بسیار بدی شود. دیدید که چطور یک عصبانیت آنی مادر که شاید یک دقیقه هم زمان آن نبوده، بر روان فرزندش خراشی عمیق بر جای گذاشته که پس از گذشت سال ها هنوز در حال خونریزی است و او را آزار می دهد؟ بله تروما به شدت افراد را از پای در می آورد و آن ها را خسته می کند!

چهار) تروما زندگی شما یا یکی از عزیزانتان را به خطر می اندازد: در ابتدای مقاله گفته شد که تروما ها علت اصلی اختلالات روانی هستند و از سویی دیگر، خیلی از تروما ها در زمان کودکی ایجاد می شوند یعنی دقیقا زمانی که فرد فکر می کند هیچ کنترلی بر روی زندگی خود ندارد و والدینش باید از او مراقبت کنند.کودکان در سال های اولیه رشد خود، براساس تحقیقات یک زوج درمانگر مدام نگران این هستند که نکند والدینشان را از دست بدهند؛ چرا که اگر آن ها نباشند حیات آن ها هم به خطر می افتد. به همین دلیل خیلی اوقات در جلسات درمان؛ مشکلات کنونی که فرد را از پای درآورده است ریشه اش به تروما های زمان کودکی بر می گردد. در روانشناسی ترومایی وجود دارد به نام تروما ثانویه! این تروما در مشاغلی چون؛ رانندگان آمبولانس؛ آتش نشان ها؛ افسران پلیس و.. که در زمان بحران وارد عمل می شوند اتفاق می افتد. این افراد به علت شغلی که دارند به شدت آسیب می بینند و ممکن است به خاطر صحنه های دلخراشی که در جلوی چشمانشان اتفاق می افتد نتوانند به خوبی به وظایف خود عمل کنند. این اشخاص اگرچه جان خود یا عزیزانشان در خطر نیست اما ممکن است تروما را تجربه کنند.

سخن پایانی

به طور خلاصه تروما اتفاقی است؛ شوکه کننده که به جسم و روان شما آسیب وارد می کند و موجب می شود تا شما احساس عدم امنیت کنید. تروما می تواند تمام مکانیسم های دفاعی شما را در هم بشکند و موجب شود تا با حقیقتی تلخ روبرو شوید و ترس تمام وجودتان را در بر بگیرد! اگر بخواهیم تروما را توصیف کنیم شاید بتوان گفت تروما اتفاقی است که در سرمای سوزان زمستان شما را از خانه گرمتان به بیرون می کشاند و در همان سرمای طاقت فرسا رها می کند. اگر فکر می کنید که شما یا یکی از عزیزانتان درگیر تجربه تروما است شاید بهترین و امن ترین کار، مراجعه به یک کلینیک روانشناسی، مانند مرکز مشاوره انتخاب نو است که می تواند با داشتن درمانگرانی حرفه ای مرهمی برای روان شما باشد.

نویسنده: محدثه بیاتی

تلفن : 22593216 – 22795735

آدرس : قیطریه – بلوار کاوه جنوب – نرسیده به خیابان دولت – نبش کوچه اخلاقی غربی – پلاک 29 – طبقه3